توسط : درمان میگرن، همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های بیماران و پزشکان بوده است. میگرن فقط یک سردرد معمولی نیست؛ بلکه یک اختلال عصبی جدی است که می‌تواند تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. این بیماری معمولا با درد ضربان‌دار در یک طرف سر، حساسیت به نور و صدا، حالت تهوع و حتی استفراغ همراه است. هدف از درمان میگرن، مدیریت حملات حاد و پیشگیری از وقوع آن‌هاست. بازار داروهای میگرن طی سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و شرکت‌هایی همچون Pfizer، AbbVie، Eli Lilly، Amgen، و Teva در این حوزه فعال هستند.
داروهای خط اول درمان میگرن
در حال حاضر، داروهای خط اول درمان میگرن شامل مسکن‌ها، تریپتان‌ها (داروهایی که روی گیرنده‌های سروتونین مغز اثر می‌گذارند)، داروهای ضد تهوع، ضد افسردگی، ضد تشنج و حتی تزریق بوتاکس هستند. اما پاسخ بیماران به این درمان‌ها متفاوت است و برخی افراد به این داروها جواب مناسبی نمی‌دهند.
انقلاب جدید: داروهای ضد CGRP (جی‌پانت‌ها)
نقش CGRP در میگرن
پیشرفت علمی اخیر در درمان میگرن، به شناسایی پپتیدی به نام CGRP بازمی‌گردد که نقش کلیدی در بروز میگرن ایفا می‌کند. مطالعات از دهه ۱۹۸۰ نشان دادند که سطح CGRP در حملات میگرنی افزایش می‌یابد و همین موضوع باعث شد شرکت‌های داروسازی روی داروهایی تمرکز کنند که گیرنده‌های این پپتید را هدف قرار دهند.
معرفی نسل جدید داروهای جی‌پانت (Gepants)
اولین نسل داروهای جی‌پانت در دهه ۲۰۰۰ توسعه یافت، اما به دلیل مشکلاتی مثل عوارض کبدی یا جذب ضعیف، کنار گذاشته شدند. نسل دوم جی‌پانت‌ها مانند ubrogepant (محصول AbbVie) و rimegepant (محصول Pfizer/Biohaven) برای درمان حاد یا پیشگیری از میگرن تایید شدند. این داروها با مسدود کردن گیرنده CGRP، مانع ارسال سیگنال‌های درد می‌شوند. اخیرا حتی نسل سوم این داروها مانند zavegepant به صورت اسپری بینی وارد بازار شده‌اند که گزینه مناسبی برای افرادی است که نمی‌توانند داروی خوراکی مصرف کنند.
مزایای اثبات‌شده جی‌پانت‌ها
مطالعات بالینی جدید نشان داده‌اند ubrogepant می‌تواند حتی علائم غیرسردردی میگرن مثل حساسیت به نور، تهوع، درد گردن و مه مغزی را هم کاهش دهد؛ موضوعی که پیش از این هیچ درمان موثری برای آن وجود نداشت.
درمان میگرن با آنتی‌بادی‌های مونوکلونال: یک تحول اساسی
در سال‌های اخیر، درمان میگرن با آنتی‌بادی‌های مونوکلونال که گیرنده CGRP را هدف می‌گیرند، نقطه عطفی در این حوزه بوده است. اولین داروی زیستی تایید شده در این گروه Aimovig (محصول Amgen و Novartis) بود که در سال ۲۰۱۸ توسط FDA تایید شد و به سرعت سایر داروها مانند Ajovy، Emgality و Vyepti نیز وارد بازار شدند.
این آنتی‌بادی‌ها نه تنها تعداد روزهای میگرنی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهند، بلکه عوارض جانبی کمتری نسبت به سایر داروهای پیشگیرانه دارند. در مطالعات بالینی، بیش از ۵۰ درصد بیماران کاهش قابل توجهی در روزهای میگرنی تجربه کردند و این اثر تا یک سال هم پایدار بوده است. خوشبختانه این داروها برخلاف کاربردشان در سایر بیماری‌های عصبی مانند MS، اثر منفی بر سیستم ایمنی ندارند و از نظر ایمنی بسیار مناسب هستند.
داروهای جدید دیگر در افق درمان میگرن
Symbravo: درمان ترکیبی جدید
Symbravo (محصول Axsome Therapeutics) یکی از جدیدترین داروهای تاییدشده برای درمان حاد میگرن است که ترکیبی از meloxicam (ضد التهاب) و rizatriptan (تریپتان) می‌باشد. این دارو با جذب سریع و اثرگذاری طولانی، توانسته نیاز به داروی نجاتی را برای اکثر بیماران تا ۴۸ ساعت پس از مصرف کاهش دهد. البته مانند همه داروهای جدید، عوارض قلبی و گوارشی بالقوه‌ای دارد که در برچسب دارو هشدار داده شده است.
داروهای درحال توسعه: Lu AG09222 و BHV-2100
Lu AG09222 (محصول Lundbeck) یک آنتی‌بادی مونوکلونال جدید است که پپتید PACAP را هدف قرار می‌دهد؛ مولکولی که به تازگی در پاتوفیزیولوژی میگرن مطرح شده است و می‌تواند درمانی نوآورانه باشد. همچنین BHV-2100 (محصول Biohaven) یک آنتاگونیست خوراکی قوی برای گیرنده TRPM3 است که در فاز دوم مطالعات بالینی قرار دارد و می‌تواند درمانی غیرمخدر برای درد میگرن باشد.
بازار درمان میگرن و چالش‌های دسترسی
بازار جهانی درمان میگرن (در ۷ کشور بزرگ جهان) در حال رشد است و پیش‌بینی می‌شود از ۹.۲ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ به ۱۶.۴ میلیارد دلار در ۲۰۳۳ برسد. با وجود موفقیت داروهای جدید مانند جی‌پانت‌ها و آنتی‌بادی‌ها، دسترسی به این داروها هنوز با محدودیت‌هایی مواجه است. بسیاری از کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای پوشش بیمه‌ای این داروها دارند و بیماران باید ابتدا داروهای قدیمی را امتحان کنند تا مجاز به دریافت درمان‌های نوین شوند. حتی قیمت‌گذاری بالای جی‌پانت‌ها باعث شده این داروها هم مثل آنتی‌بادی‌ها با محدودیت دسترسی مواجه باشند.
انجمن سردرد آمریکا در سال گذشته پیشنهاد داد که درمان‌های جدید هدفمند CGRP باید به عنوان درمان خط اول پیشگیرانه میگرن در نظر گرفته شوند، اما پذیرش بیمه‌ای این موضوع در آمریکا هنوز قطعی نیست و در اروپا هم شرایط مشابهی وجود دارد. این موضوع همچنان یکی از چالش‌های مهم در مسیر درمان میگرن است.
علیرغم چالش‌های موجود، ظهور داروهای نوآورانه مانند جی‌پانت‌ها و آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، مسیر درمان میگرن را به طور اساسی تغییر داده است. با ادامه تحقیقات و افزایش تعداد داروهای جدید، امید می‌رود بیماران بیشتری به درمان موثر و سریع دسترسی پیدا کنند و کیفیت زندگی آن‌ها بهبود یابد.
