توسط : بر اساس مطالعه‌ای جدید که در مجلۀ Nature Human Behaviour منتشر شده، اندازه گروه پژوهشی نه تنها در نرخ ماندگاری دانشجویان دکتری در فضای آکادمیک مؤثر است، بلکه بر تعداد استنادها و احتمال موفقیت‌های بعدی آنان نیز تأثیر می‌گذارد. این پژوهش که داده‌های بیش از یک میلیون محقق جوان را بررسی کرده است، نشان می‌دهد دانشجویان و پژوهشگرانی که در گروه‌های بزرگ فعالیت می‌کنند، بیشتر در معرض ترک تحصیل یا خروج از دانشگاه قرار می‌گیرند؛ اما در صورتی که در محیط آکادمیک باقی بمانند، دستاوردهای قابل توجهی کسب می‌کنند. در ادامه، با مهم‌ترین یافته‌های این مطالعه، دلایل این نتایج و همچنین راهکارهایی برای پژوهشگران جوان آشنا خواهید شد.
نقش اندازه گروه تحقیقاتی در موفقیت تحصیلی
بر اساس این پژوهش، گروه‌های تحقیقاتی بزرگ شبیه شهری پرجمعیت هستند؛ هم جذابیت‌های فراوان دارند و هم ممکن است به دلیل تعدد پروژه‌ها و تکالیف، منجر به فرسودگی شغلی و فشار روانی بیشتر شوند. داده‌های اصلی این مطالعه از دو منبع زیر استخراج شده است:
- Academic Family Tree: وب‌سایتی مبتنی بر داده‌های Crowd-sourced که رابطه میان استادان و دانشجویان را در بیش از 50 رشتۀ دانشگاهی ثبت می‌کند.
- OpenAlex: کاتالوگی پژوهشی که اطلاعاتی از مقالات، نویسندگان، مؤسسه‌ها و استنادهای علمی را در اختیار می‌گذارد.
یافته‌های کلیدی
- افزایش نرخ ترک تحصیل در گروه‌های بزرگ: نتایج نشان داده است که درصد ماندگاری محققان در فضای دانشگاهی طی ۱۰ سال نخست فعالیت، در گروه‌های تحقیقاتی بزرگ به شکل قابل توجهی کمتر از گروه‌های کوچک است. به عنوان مثال، میان سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵، نرخ ماندگاری دانشمندان در گروه‌های بزرگ بین ۳۸ تا ۴۸ درصد کمتر از گروه‌های کوچک گزارش شده است.
- موفقیت بیشتر ماندگان در گروه‌های بزرگ: جالب اینکه محققانی که در گروه‌های بزرگ باقی می‌مانند، نرخ استنادهای بالاتری دارند و بیشتر احتمال دارد جزو پراستنادترین محققان قرار گیرند.
چرا گروه‌های بزرگ می‌توانند برای عده‌ای سکوی پرتاب باشند؟
طبق این مطالعه، توجه فردی استاد راهنما در انتشار مقاله‌های مشترک نقش مهمی ایفا می‌کند. پژوهشگران در این تحقیق به بررسی تعداد مقالاتی پرداخته‌اند که دانشجو به عنوان نویسندۀ اول و استاد راهنما به عنوان نویسندۀ آخر در آن نقش داشته‌اند. کسانی که در گروه‌های بزرگ مانده‌اند، موفق شده‌اند مقالات مشترک بیشتری با استاد خود داشته‌اند؛ عاملی که نشان‌دهندۀ توجه و راهنمایی مستقیم استاد راهنما است.
این موضوع نشان می‌دهد در گروه‌های بزرگ اگر استاد راهنما زمانی کافی برای دانشجویانش اختصاص دهد و آن‌ها را در فرآیند کامل پژوهش (از ایدۀ اولیه تا انتشار) درگیر کند، احتمال موفقیت و ماندگاری دانشجو در فضای آکادمیک افزایش می‌یابد.
دیدگاه متخصصان اجتماعی: لبه‌های تیز یا فرصت‌های گسترده؟
- جیمز ایوانز، جامعه‌شناس از دانشگاه شیکاگو، معتقد است که خروج از دانشگاه لزوماً امری منفی نیست و ممکن است عده‌ای به دلایل مثبت ـ مانند دریافت پیشنهاد شغلی در صنعت ـ فضای آکادمیک را ترک کنند. با این حال، پیچیدگی و ساختار “مانند شهر بزرگ” در گروه‌های تحقیقاتی پرجمعیت سبب می‌شود برخی دانشجویان دچار سردرگمی شده و در نهایت ترک تحصیل کنند؛ در حالی که برای عده‌ای دیگر، فرصت‌های خلاقانه و شبکه‌های ارتباطی وسیع‌تری ایجاد می‌شود.
- لینگفی وو، استاد علوم اجتماعی محاسباتی در دانشگاه پیتزبورگ، اشاره می‌کند که در گروه‌های بزرگ، دانشجویان غالباً مسئولیت‌های محدودتر و کارهای پایه‌ای‌تری بر عهده می‌گیرند (مانند جمع‌آوری داده و تحلیل‌های ساده). اما در گروه‌های کوچک، دانشجویان مجبور به انجام طیف گسترده‌تری از وظایف هستند: از نگارش مقاله گرفته تا طراحی طرح پژوهش. این گستردگی مسئولیت به آن‌ها کمک می‌کند تجربه عمیق‌تر و مهارت‌های جامع‌تری برای ادامۀ مسیر دانشگاهی به دست آورند.
راهکارهایی برای دانشجویان و سازمان‌های تأمین مالی
- انتخاب آگاهانه: دانشجویان دکتری باید پیش از انتخاب استاد راهنما، ساختار و اندازۀ گروه پژوهشی را مورد توجه قرار دهند. در گروه بزرگ، بهتر است حتماً از میزان حمایتی که استاد راهنما برای هدایت فردی دانشجویان اختصاص می‌دهد مطمئن شوند.
- توازن در تأمین مالی: سازمان‌ها و نهادهای حمایتی باید بین تخصیص بودجه به گروه‌های کوچک و بزرگ توازن ایجاد کنند. برخلاف تصور رایج که «بزرگ‌تر همیشه بهتر است»، این مطالعه نشان می‌دهد گروه‌های کوچک نیز ارزش سرمایه‌گذاری و حمایت دارند و می‌توانند پتانسیل بالایی برای تربیت دانشجویان موفق داشته باشند.
- افزایش حمایت روانی: با توجه به بحران سلامت روانی در میان دانشجویان دکتری، فراهم آوردن خدمات مشاوره و منابع رفاهی برای کاهش استرس و فرسودگی شغلی ضروری است؛ به‌ویژه در گروه‌های بزرگ که احتمال فرسودگی بیشتر است.
- تقویت توجه استاد راهنما: استادان راهنما در گروه‌های بزرگ باید ساختاری برای تقسیم کار و زمان‌بندی جلسات منظم مشاوره با دانشجویان تدارک ببینند تا هر دانشجو احساس کند در فرایند پژوهش مورد توجه جدی قرار دارد.
جمع‌بندی
مطالعۀ اخیر نشان می‌دهد اندازه گروه تحقیقاتی می‌تواند در تصمیم‌های دانشجویان دکتری برای ادامۀ فعالیت علمی و موفقیت آنان نقش بسزایی داشته باشد. گروه‌های بزرگ در عین حال که احتمال ریزش نیروی علمی بیشتری دارند، اما برای افراد پرتلاش و خوش‌فکر بستری مناسب برای پیشرفت چشمگیر فراهم می‌کنند. در مقابل، گروه‌های کوچک با فراهم کردن فرصت‌های یادگیری و مسئولیت‌های متنوع، محیطی باثبات‌تر و صمیمانه‌تر را به دانشجویان ارائه می‌دهند.
